Reguła autorytetu
W każdym społeczeństwie wykształca się hierarchia, w której pewne jednostki dysponują większą wiedzą i cieszą się większym autorytetem niż inni. Jesteśmy wychowywani w duchu posłuszeństwa autorytetom.
Przykłady działania reguły autorytetu:
– załoga pociągu uległa autorytetowi wojskowemu
– naukowe artykuły opatrzone znanym nazwiskiem zyskiwały uznanie, przepisane i opatrzone nazwiskiem nikomu nieznanym nie kwalifikowały się do druku
– Eksperyment Stanleya Milgrama (1961):
40 ochotników, którym powiedziano, że biorą udział w eksperymencie dotyczącym uczenia się. Powiedziano im, że będą brali udział w eksperymencie dotyczącym uczenia się, powiedziano również, że za udział w eksperymencie dostaną pieniądze. Eksperyment odbywał się na Uniwersytecie Yale. Osoby były informowane, że badany będzie wpływ kar na uczenie pamięciowe. Były trzy osoby, jeden autorytet i dwóch ochotników (jeden uczeń, jeden rażący prądem). „Uczniowi” zadawano pytania i w razie złej odpowiedzi drugi ochotnik miał porazić go prądem o napięciu od 15 do 450 V (od słabego wstrząsu do niebezpiecznego). Z taśmy były odgrywane okrzyki „ucznia”, od krótkiego „Auu” do ciszy (przy największym napięciu).
Osoba prowadząca eksperyment przedstawiana była jako profesor z Yale. Osoba ta wydawała polecenia „Proszę kontynuować”.
Kiedy ten eksperyment przedstawiano jako plan pracownikom uniwersytetu, twierdzili oni, że się nie powiedzie.
Do ostatniej dźwigni doszło 26 osób. Milgram, poproszono o komentarz, przytoczył wypowiedź:
Miałem okazję obserwowania jednego z badanych – dojrzałego i zrównoważonego biznesmena, wchodzącego z uśmiechem i pewnością siebie do laboratorium. Po 20 minutach ten sam człowiek był trzęsącym się i wiercącym, jąkającym się nerwowo wrakiem na granicy załamania psychicznego. Bez przerwy wyłamywał sobie palce i pociągał się za ucho. W pewnym momencie przyłożył obie pięści do czoła ze słowami: „Boże niech się to wreszcie skończy”. A jednak reagował na każde słowo badacza i posłusznie ulegał jego poleceniom aż do samego końca.
Milgram miał jechać do Niemiec, ale po tym eksperymencie zrezygnował. Podobnych eksperymentów później zakazano ze względu na koszta psychiczne i inne konsekwencje psychologiczne, ponadto osoby były w pewien sposób zmanipulowane i dowiadywały się o sobie rzeczy, których wolałyby nie wiedzieć.