Wiek XXI jest czasem rozwoju kultury masowej. Słowo kultura jest powszechnie używane przez każdego z nas. Otacza nas ze wszystkich stron. Słyszymy w radiu, telewizji, w szkole, w domu: „kultura starożytnej Grecji czy Rzymu”, kulturoznawstwo, kultury bakterii, ktoś jest bardziej lub mniej kulturalny, a więc kultura osobista, ktoś przynależy do jakiejś subkultury.
Ponieważ wiemy o nich niewiele, to postaram się Wam je nieco przybliżyć. Dziś subkultur młodzieżowych nie jest tak wiele, jak np. w latach 50.-90. XX wieku, kiedy to w wyniku sprzeciwu wobec systemu politycznego powstawały takie ruchy jak hipisi czy punki. Nadal istnieją odłamy poszczególnych grup. Możemy się o tym przekonać, spacerując po dowolnym mieście w Polsce. Przedstawicieli poszczególnych grup jest oczywiście mniej, niż społeczności należącej do kultury „klasyków”, która swoim ubiorem nie sygnalizuje przynależności do żadnej subkultury. Subkultury młodzieżowe, jak sama nazwa wskazuje, istnieją wśród młodzieży, ponieważ osobowość dojrzewającego człowieka domaga się przynależności do jakiejś grupy.
Pojawia się chęć dostrzeżenia własnej odrębności i bycia sobą. Prowadzi to często do odrzucenia przyjmowanych dotąd wzorów, norm i autorytetów. Młody człowiek w sytuacji niepewności i zagubienia potrzebuje wsparcia psychicznego i moralnego. Z tego wynika, że osoby należące do tych grup to zazwyczaj ludzie bardzo młodzi, uczniowie szkół średnich, studenci. Najwięcej ich można spotkać w dużych miastach, takich jak Warszawa, Wrocław, Gdańsk i Kraków. W małych wioskach są oni wytykani palcami, ośmieszani oraz prowokowani do bójek. Dzięki przynależności do grupy odnajdują wartości, normy i wzory zachowania. Każde pokolenie świadomie dąży do zaakcentowania swojej odrębności. Objawia się to w różny sposób i ma swoje źródła w zachowaniu elit młodzieżowych, grup potrafiących zaskoczyć, zainteresować dorastające pokolenie. Można więc śmiało stwierdzić, że subkultura młodzieżowa to twór społeczny, którego oblicze jest kształtowane w efekcie spontanicznego odrzucenia tego, co w kulturze tradycyjnej jest dominujące. Subkultury mogą być szczelnie zamknięte i trudnodostępne dla ludzi z zewnątrz. Aby należeć do niektórych, trzeba się czymś wykazać. Zwłaszcza gitowcy dobierali sobie nowych członków spośród tych, którzy spędzili czas w więzieniu. Niektóre z tych nieformalnych grup są nastawione pokojowo do otaczającego ich świata.
Najspokojniejsi byli kiedyś hippisi. Obecnie określa się tak rastmanów. Na drugim biegunie stoją skinheadzi, dla których agresja jest częścią ideologii. Najbardziej liczą się punkowcy i skini, którzy od lat toczą boje o palmę pierwszeństwa wśród grup młodzieżowych w Polsce. Najważniejsze są formy zachowania wyznaczone przez subkulturę, charakterystyczne dla niej wartości czy język. Członkowie subkultur nie przestrzegają zwyczajowo przyjętych w społeczeństwie norm. Można stwierdzić, że każda subkultura posiada cztery istotne składniki:
1) język,
2) tonację uczuciowo-emocjonalną,
3) formy zachowania,
4) system wartości.
Innym, ale także bardzo ważnym czynnikiem, jest muzyka, która jednoczy członków grupy. Sprawia, że się rozumieją, mają wspólne tematy, umieją się wspólnie bawić. Niejednokrotnie dane subkultury wykorzystują muzykę jako czynnik powiadamiający świat o ich ideologii i przekonaniach o tym, co chcą zmienić i jak powinien według nich wyglądać świat. Jako kolejny czynnik można wymienić ubiór, dzięki któremu jesteśmy w stanie zidentyfikować osobę z danej subkultury. Bliska ubiorowi jest także fryzura, np. irokez, dready czy ogolona na łyso głowa.
Zjawisko subkultury to nic innego, jak wynik osamotnienia i odrzucenia młodych przez otaczający świat. Wynik systemu, który osiągnął apogeum w latach osiemdziesiątych i który utrzymuje się nadal, polega z jednej strony na podporządkowaniu w sferze publicznej wstępujących roczników starszemu pokoleniu oraz na pozbawieniu ich możliwości kształtowania własnego losu. Z drugiej strony – na rozległym buncie. Jednocześnie jest to zjawisko akceptacji i odnalezienia się w tym trudnym „świecie dorosłych”. W kolejnych artykułach podejmę problematykę innych subkultur. Jeśli macie, drodzy czytelnicy, jakieś szczególne propozycje lub uwagi, to proszę o zgłoszenie ich do redaktora naczelnego lub bezpośrednio do mnie. Warto przeczytać: Trochalska B. ”Styl ubioru jako wyznacznik postaw młodzieży”. Gęsicki J. „Świadomościowe uwarunkowania subkultur młodzieżowych”. Krieger D. „Dzieci świata”. Krężlewski J. „Charakterystyka grupy nieformalnej”. Leśniak M. „Grupy młodzieżowe w Polsce. Mały słownik subkultur młodzieżowych”. Rostek H. „Młodzież wobec współczesnej rzeczywistości”. Sosnowski A., Walkowiak J. „Grupy młodzieżowe w wielkomiejskim środowisku”. Stanisławski K. „Kwiatki na betonie”. Sulima R. „O młodzieżowych subkulturach”. Ułasiuk F. „Subkultury młodzieżowe i ich mutacje w Polsce”.